ΜΑΡΓΑΡΙΝΕΣ ΚΑΙ ΦΥΤΙΚΕΣ ΣΤΕΡΟΛΕΣ: ΠΟΣΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΕΣ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΜΑΣ;

                                   Μάριος Δημόπουλος

                                       Διατροφολόγος

         Μέλος του American Council of Applied Clinical Nutrition

Τρώτε μαργαρίνη; Την προτιμάτε από το βούτυρο πιστεύοντας ότι είναι πιο υγιεινό διατροφικό λίπος; Αποφεύγετε το βούτυρο πιστεύοντας ότι το κορεσμένο λίπος που περιέχει θα μπλοκάρει τις αρτηρίες σας και θα σας προκαλέσει καρδιοπάθεια; Αγοράζετε τα νέα προϊόντα (ποτά, γιαούρτια και μαργαρίνες) με φυτικές στερόλες, γιατί πιστεύετε ότι κάνουν καλό στην καρδιά σας, αφού μειώνουν τη χοληστερίνη; Τι θα λέγατε αν μαθαίνατε ότι η προτίμησή σας στη μαργαρίνη ή στα προϊόντα με φυτικές στερόλες θέτει σε κίνδυνο την υγεία σας; Και ότι το βούτυρο είναι μια πιο υγιεινή επιλογή από τις μαργαρίνες;

Ασφαλώς όλα αυτά σας προκαλούν έκπληξη. Και αυτό διότι σας έχουν κάνει να πιστεύετε ότι το βούτυρο είναι ανθυγιεινό και ότι θα πρέπει να το αντικαταστήσετε με τη μαργαρίνη. Και σαν να μην έφθανε αυτό, από τα τέλη της δεκαετίας του 90 μια ποικιλία τροφών που μειώνουν τη χοληστερίνη έχουν εμφανιστεί στα σουπερμάρκετ σε όλο τον κόσμο. Αυτά τα προϊόντα είναι στη μορφή ποτών, γιαουρτιού και μαργαρίνης. Τα ενεργά συστατικά σε αυτά τα προϊόντα είναι οι φυτικές στερόλες, οι οποίες λέγεται ότι μειώνουν τη χοληστερίνη στο σώμα μπλοκάροντας την απορρόφηση χοληστερίνης στο έντερο. Οι εταιρείες αυτών των προϊόντων κερδίζουν εκατομμύρια χρήματα κάθε χρόνο από τις πωλήσεις τους, αφού πάρα πολλοί σπεύδουν να τα αγοράσουν, έχοντας ακούσει ότι μειώνουν τη χοληστερίνη. Και αφού μειώνουν τη χοληστερίνη, είναι καλά για την καρδιά. Και όμως η αλήθεια είναι εντελώς διαφορετική. Η μαργαρίνη είναι η χειρότερη διατροφική επιλογή που μπορείτε να κάνετε για την υγεία της καρδιά σας και για την γενικότερη υγεία σας. Τα συστατικά που περιέχει μπορούν να προκαλέσουν πλήθος ασθενειών, μεταξύ των οποίων καρδιοπάθεια και καρκίνο. Η μαργαρίνη είναι μια πλαστική τροφή χωρίς κάποια διατροφική αξία. Όσο για τις φυτικές στερόλες, τις οποίες προσθέτουν στις μαργαρίνες, σκεφτείτε καλά πριν τις καταναλώστε ξανά, αφού μελέτες έχουν δείξει ότι προκαλούν αθηροσκλήρωση.

Πιθανώς αυτά να τα ακούτε για πρώτη φορά, και είναι φυσικό αυτό, αφού οι εταιρείες μαργαρινών και διατροφικών προϊόντων που μειώνουν τη χοληστερίνη αποσιωπούν ότι τα προίόντα τους είναι επικίνδυνα για την υγεία. Όπως και οι φαρμακευτικές εταιρείες στατινών, έτσι και οι εταιρείες αυτών των προϊόντων εκμεταλλεύονται τον φόβο σας για τη χοληστερίνη ή μάλλον αυτοί σας έχουν προκαλέσει αυτόν τον φόβο, για να πουλάνε τα προϊόντα τους. Και όμως η χοληστερίνη, όπως αποδεικνύω στο βιβλίο μου «Χοληστερίνη: Ένας σύγχρονος μύθος» (έκδ. Etra Publishing), είναι μια ουσία ωφέλιμη για τον οργανισμό σας. Ας εξετάσουμε γιατί οι μαργαρίνες και τα προϊόντα με φυτικές στερόλες είναι επικίνδυνα για την υγεία σας.

Τι είναι μαργαρίνη;

Οι εταιρείες που παρασκευάζουν μαργαρίνες μας λένε ότι τα προϊόντα τους είναι υγιεινά εναλλακτικά του βουτύρου.

Οι μαργαρίνες παρασκευάζονται από φυτικά έλαια όπως ηλιέλαιο και ελαιοκράμβη. Αυτά τα λάδια παράγονται με μηχανική πίεση των σπόρων. Η επεξεργασία των σπόρων, για να γίνει λάδι, σημαίνει ότι το τελικό προϊόν έχει θερμανθεί σε υψηλή θερμοκρασία και έχει εκτεθεί σε διάφορα χημικά. Αυτά τα ραφιναρισμένα λάδια χάνουν μεγάλο ποσοστό των συστατικών τους κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας. Αυτό ισχύει όχι μόνο για τα λάδια που γίνονται μαργαρίνες αλλά για όλα τα φυτικά λάδια με εξαίρεση το

έξτρα παρθένο ελαιόλαδο.

Τα λάδια αυτά περιέχουν μεγάλες ποσότητες ωμέγα 6 λιπαρών οξέων. Όπως θα δούμε, η υπερκατανάλωση ωμέγα 6 λιπαρών οξέων προκαλεί πολλά προβλήματα υγείας.

Η αδικαιολόγητη σύνδεση ανάμεσα στα κορεσμένα λίπη και την καρδιοπάθεια παρείχε μια ευκαιρία για τη βιομηχανία τροφών. Επέτρεψε στη βιομηχανία να εμφανιστεί με εναλλακτικά του βουτύρου, τα οποία μπορούσαν να διατεθούν στην αγορά ως μια «πιο υγιεινή επιλογή». Για να γίνει όμως αυτό, έπρεπε να ξεπεραστεί ένα πρόβλημα.

Οι τροφές που περιέχουν κορεσμένο λίπος (όπως το βούτυρο) είναι στερεές σε θερμοκρασία δωματίου. Αυτό οφείλεται στη μοριακή δομή τους που τα επιτρέπει να αλείφονται εύκολα. Οι τροφές που περιέχουν περισσότερα ακόρεστα λίπη (όπως τα φυτικά λάδια) είναι υγρά σε θερμοκρασία δωματίου. Η βιομηχανία τροφών χρειάζεται ένα προϊόν που να είναι και χαμηλό σε κορεσμένο λίπος και στερεό (ή δυνάμενο να αλείφεται) σε θερμοκρασία δωματίου. Στη φύση δεν υπάρχει τέτοιο συστατικό. Μια τροφή που περιέχει περισσότερα ακόρεστα λίπη είναι υγρή σε θερμοκρασία δωματίου. Ως εκ τούτου η βιομηχανία τροφίμων πρέπει να δημιουργήσει έναν νέο τύπο λίπους. Αυτό το νέο λίπος ονομάζεται υδρογονωμένο λίπος (trans λιπαρό οξύ) και έχει χρησιμοποιηθεί πολύ στην παρασκευή μαργαρινών.

Τα υδρογονωμένα λίπη δημιουργούνται με την προσθήκη μορίων υδρογόνου στη χημική δομή των λαδιών κάτω από υψηλή πίεση, σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες και με την παρουσία νικελίου, αλουμινίου και άλλων βαρέων μετάλλων. Μερικοί ειδικοί ανησυχούν ότι κατάλοιπα αυτών των μετάλλων μένουν στα υδρογονωμένα λίπη και καταλήγουν στα σώματα των ανθρώπων που τα τρώνε. Όταν βομβαρδίζουμε υδρογόνο σε ακόρεστο λίπος, δημιουργούμε έναν περίεργο τύπο μορίου που δεν συναντάται στη φύση. Είναι ένα μόριο με ένα άτομο υδρογόνου στην άλλη πλευρά του διπλού δεσμού του άνθρακα. Η φύση κάνει όλους τους διπλούς δεσμούς με υδρογόνο στην ίδια πλευρά, κάτι που είναι γνωστό ως δεσμός cis. Με τη διαδικασία της υδρογόνωσης  δημιουργούμε δεσμούς trans. Τα λίπη που περιέχουν δεσμούς trans ονομάζονται trans λιπαρά οξέα ή υδρογονωμένα έλαια. Τα trans λιπαρά οξέα είναι αφύσικα και επικίνδυνα για την υγεία μας.

Ακόμα και αν η πρώτη ύλη που χρησιμοποιείται για την παρασκευή της μαργαρίνης (τα φυτικά έλαια) είχε κάποια ομοιότητα με φυσική τροφή πριν υδρογονωθεί, δεν μπορεί να ονομάζεται τώρα φυσική τροφή. Το τελικό προϊόν (αφού θερμανθεί και του προστεθούν υδρογόνα) είναι ξένο στο ανθρώπινο σώμα.

Η διαδικασία της μετατροπής των φυτικών λαδιών σε πιο στερεά λίπη είναι επιθυμητή για τη βιομηχανία τροφίμων. Αυτή η διαδικασία κάνει τα φυσιολογικά πολυακόρεστα λιπαρά οξέα να συμπεριφέρονται σαν κορεσμένα λίπη στα φαγητά. Τα trans λιπαρά έχουν μεγαλύτερη διάρκεια. Είναι αφύσικα στερεά σε θερμοκρασία δωματίου και μπορούν να χρησιμοποιούνται ως επάλειψη και μαγειρικό λίπος. Επειδή αυτά μπορούν να παραχθούν τόσο φτηνά και επειδή η προσθήκη τους βοηθά τα συσκευασμένα φαγητά να διαρκούν σχεδόν για πάντα, η βιομηχανία τροφίμων προτιμά να χρησιμοποιεί trans λιπαρά φτιαγμένα από φτηνό σογιέλαιο, καλαμποκέλαιο ή βαμβακέλαιο παρά από πιο ακριβά ζωικά λίπη ή τροπικά έλαια. Οι πρώτες ύλες λοιπόν είναι φτηνές και το τελικό προϊόν μπορεί να μείνει στα ράφια των supermarkets για πολλούς μήνες προτού χαλάσει. Αντίθετα το φρέσκο βούτυρο πρέπει να αντικαθίσταται τακτικά.

Είναι τώρα καλά γνωστό ότι τα trans λιπαρά που βρίσκονται στις μαργαρίνες είναι πολύ τοξικά για το ανθρώπινο σώμα και θέτουν σημαντικούς κινδύνους υγείας. Από το 2006 οι παρασκευαστές τροφίμων στην Αμερική υποχρεώθηκαν να γράφουν την ποσότητα των trans λιπαρών στα προϊόντα τους. 

Οι κίνδυνοι των trans λιπαρών

Ας εξετάσουμε τους κινδύνους των trans λιπαρών οξέων.

Τα trans λιπαρά οξέα προκαλούν καρδιοπάθεια, καρκίνο, προβλήματα με τα οστά, ορμονική ανισορροπία, δερματικές παθήσεις, στειρότητα, δυσκολίες στην εγκυμοσύνη και προβλήματα με τον θηλασμό, και χαμηλή απόκτηση βάρους και προβλήματα ανάπτυξης στα παιδιά.

Αυτά τα λίπη, τα οποία λένε στους ανθρώπους να τα καταναλώνουν, για να μειώσουν τα επίπεδα της χοληστερίνης, αυξάνουν τη χοληστερίνη και επίσης τον κίνδυνο για καρδιοπάθεια. Για παράδειγμα η Nurses’ Health Study, μια μακρόχρονη μελέτη 80.000 γυναικών νοσοκόμων που διεξήχθη από ερευνητές στο πανεπιστήμιο του Harvard, ανέφερε ότι η κατανάλωση 30 θερμίδων trans λιπαρών κάθε μέρα αντί 30 θερμίδων από υδατάνθρακες αύξησε τον κίνδυνο για καρδιοπάθεια σε σημαντικό βαθμό. Έχουν δημοσιευθεί μερικές μεγάλες μελέτες που δείχνουν ότι η κατανάλωση trans λιπαρών οξέων θεωρείται παράγοντας κινδύνου για καρδιοπάθεια (1). Προκαλούν φλεγμονή και βλάβη στα ενδοθηλιακά κύτταρα που βρίσκονται μέσα στο τοίχωμα των αρτηριών. Ερευνητές έχουν βρει ότι τα trans λιπαρά είναι επιζήμια στην ικανότητα των αιμοφόρων αγγείων να διαστέλλονται, ένας δείκτης για κίνδυνο καρδιοπάθειας. «Αυτό σημαίνει ότι τα trans λιπαρά οξέα αυξάνουν τον κίνδυνο για καρδιοπάθεια περισσότερο από ό, τι η πρόσληψη κορεσμένων λιπών», συμπέραναν οι επιστήμονες στο πανεπιστήμιο Wageningen στην Ολλανδία. Πρότειναν ότι αν οι τηγανιτές πατάτες μαγειρεύονταν σε κορεσμένο λίπος αντί για υδρογονωμένα φυτικά έλαια, θα ήταν πιο ασφαλείς (2). Είναι ειρωνικό ότι για χρόνια οι παρασκευαστές μαργαρίνης προωθούσαν τα προϊόντα τους ως «υγιεινά για την καρδιά».

Τα trans λιπαρά μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο. Η βιοχημικός και διατροφολόγος Mary Enig στη διδακτορική της διατριβή το 1984 έδειξε ότι τα trans λιπαρά παρεμποδίζουν συστήματα ένζυμων στο σώμα που κάνουν τα καρκινογόνα αβλαβή και αυξάνουν τα ένζυμα που κάνουν τα καρκινογόνα πιο τοξικά.

Το 2002 το Institute of Medicine του National Academy of Sciences συμπέρανε ότι δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο trans λιπαρών στη διατροφή.

Μαργαρίνες με λιγότερα trans λιπαρά;

Η γνώση της βλαπτικότητας των trans λιπαρών και η υποχρεωτική καταγραφή της ποσότητάς τους στα προϊόντα ανάγκασαν τους παρασκευαστές να μειώσουν την ποσότητα των trans λιπαρών στη μαργαρίνη. Οι εταιρείες αυτές δεν υπεισέρχονται σε λεπτομέρειες για το πώς πετυχαίνουν κάτι τέτοιο. Αλλά και πάλι το τελικό προϊόν είναι ξένο για το ανθρώπινο σώμα. Επιπλέον η πρώτη ύλη των μαργαρινών είναι τα πολυακόρεστα λίπη, τα οποία περιέχουν μεγάλες ποσότητες ωμέγα-6 λιπαρών οξέων και είναι βλαβερά για την υγεία σας.

Τι είναι πολυακόρεστα λίπη

Τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα έχουν δύο ή περισσότερους διπλούς δεσμούς. Τα δύο πολυακόρεστα λιπαρά οξέα που βρίσκονται πιο συχνά στα φαγητά μας είναι το λινολεϊκό οξύ με δύο διπλούς δεσμούς (που ονομάζεται ωμέγα-6) και λινολενικό οξύ με τρεις διπλούς δεσμούς (που ονομάζεται ωμέγα-3). (Το νούμερο ωμέγα δείχνει τη θέση του πρώτου διπλού δεσμού).

Επειδή το σώμα δεν μπορεί να κατασκευάσει αυτά τα λιπαρά οξέα, ονομάζονται «απαραίτητα» και πρέπει να λαμβάνονται από τα φαγητά. Τα πολυακόρεστα λιπαρά δεν πήζουν εύκολα. Παραμένουν υγρά, ακόμα και όταν ψύχονται.

Το πρόβλημα δεν είναι με τα ωμέγα-3, αλλά με τα ωμέγα-6. Τα ωμέγα-3 έχουν αντιφλεγμονώδη δράση, ενώ τα ωμέγα-6 προάγουν τη φλεγμονή. Η υπερκατανάλωση ωμέγα-6 λιπαρών οξέων προκαλεί πολλά προβλήματα υγείας.

 Όταν αυτά τα λίπη υποβάλλονται στη θερμότητα ή στο οξυγόνο, όπως στην έκθλιψη, στην επεξεργασία και στο μαγείρεμα, σχηματίζονται ελεύθερες ρίζες. Είναι αυτές οι ελεύθερες ρίζες, όχι τα κορεσμένα λίπη, που μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο και καρδιοπάθεια. Έτσι τα βιομηχανικά επεξεργασμένα πολυακόρεστα έλαια όπως το καλαμποκέλαιο, το σογιέλαιο και το ηλιέλαιο πρέπει να αποφεύγονται. Από τα λάδια αυτά παρασκευάζονται οι μαργαρίνες.

Τα πολυακόρεστα λίπη είναι βλαβερά για την υγεία σας

Τα πολυακόρεστα έλαια οξειδώνονται εύκολα και περιέχουν μεγάλες ποσότητες ωμέγα-6 λιπαρών οξέων  και έτσι βλάπτουν την υγεία μας.

Όταν πάρα πολλά πολυακόρεστα λίπη δίνονται σε πειραματόζωα, τα λευκά αιμοσφαίριά τους βλάπτονται τόσο, ώστε τα ζώα πεθαίνουν πιο εύκολα από μεταδοτικές ασθένειες και καρκίνο.

Τα πολυακόρεστα λίπη προκαλούν αθηροσκλήρωση. Μια νέα θεωρία για την αιτία της αθηροσκλήρωσης είναι ότι δεν είναι η φυσιολογική χοληστερίνη αλλά η οξειδωμένη χοληστερίνη που είναι επικίνδυνη. Και οξειδωμένη χοληστερίνη σημαίνει χοληστερίνη που έχει πάθει βλάβη από τις ελεύθερες ρίζες.

Αλλά πώς η χοληστερίνη οξειδώνεται; Οι ελεύθερες ρίζες είναι η αιτία της οξείδωσης και πηγή των ελευθέρων ριζών είναι πιο πιθανόν τα πολυακόρεστα φυτικά έλαια. Για παράδειγμα οι επιστήμονες μπορούν να μειώσουν τις λιπώδεις γραμμώσεις (που αποκαλούνται αθηροσκλήρωση) σε κουνέλια με οικογενειακή υπερχοληστερολαιμία (που ονομάζονται κουνέλια Watanable) με το φάρμακο probucol, το οποίο στα κουνέλια δεν μειώνει τη χοληστερίνη του αίματος (3). Η εξήγηση μπορεί να είναι ότι το probucol όπως η βιταμίνη E είναι ένα αντιοξειδωτικό που εμποδίζει τις επιθέσεις των ελευθέρων ριζών. Από την άλλη η μείωση της χοληστερίνης στα Watanable κουνέλια δεν μειώνει τις λιπώδεις γραμμώσεις..

Αν τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα προάγουν την οξείδωση της χοληστερίνης και συνεπώς την αθηροσκλήρωση, πρέπει να αποφεύγουμε να τρώμε πολλά από αυτά. Αλλά οι υποστηρικτές της σύνδεσης της καρδιοπάθειας με τη διατροφή επιμένουν ότι είναι σημαντικότερο να μειώσουμε τη χοληστερίνη αποφεύγοντας το κορεσμένο λίπος και συνεχίζουν να συνιστούν τα πολυακόρεστα ως υποκατάστατο.

Τα κορεσμένα λίπη δεν μπορούν να βρεθούν σε μεγάλη ποσότητα στην αθηρωματική πλάκα (4). Αυτό σημαίνει ότι η κατανάλωση κορεσμένου λίπους δεν προκαλεί καρδιοπάθεια. Αντίθετα τα λιπαρά οξέα που βρίσκονται στην αρτηριακή πλάκα είναι κυρίως ακόρεστα (74%), από τα οποία 41% είναι πολυακόρεστα. Άρα τα πολυακόρεστα λίπη είναι αυτά που προκαλούν καρδιοπάθεια. Η κατανάλωση λοιπόν μαργαρίνης μπορεί να προκαλέσει καρδιοπάθεια, διότι η μαργαρίνη είναι πλούσια πηγή πολυακόρεστων λιπών.

Γιατί πρέπει να αποφεύγετε τη μαργαρίνη

Εκτός από τα trans λιπαρά οξέα και τα ωμέγα-6 λιπαρά οξέα υπάρχουν πάρα πολλά ανθυγιεινά συστατικά στη μαργαρίνη:

- Ελεύθερες ρίζες: Οι ελεύθερες ρίζες είναι αποτέλεσμα της βιομηχανικής επεξεργασίας των φυτικών ελαίων σε υψηλές θερμοκρασίες.  Οι ελεύθερες ρίζες προκαλούν πολυάριθμα προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένης της καρδιοπάθειας και του καρκίνου.

- Συνθετικές βιταμίνες: Συνθετική βιταμίνη Α και άλλες βιταμίνες προστίθενται στη μαργαρίνη.

- Συντηρητικά: Πολυάριθμα πρόσθετα αμφιβόλου ασφάλειας προστίθενται στις μαργαρίνες.

- Λευκαντικά και χρωστικές: Το φυσικό χρώμα των μερικώς υδρογονωμένων φυτικών ελαίων είναι γκρι, έτσι οι παρασκευαστές τα λευκαίνουν. Κίτρινο χρώμα έπειτα προστίθεται στη μαργαρίνη.

- Τεχνητά αρώματα: Αυτά καλύπτουν την απαίσια γεύση και μυρωδιά των μερικώς υδρογονωμένων ελαίων και παρέχουν μια ψεύτικη γεύση βουτύρου.

- Μονο- και δι-γλυκερίδια: Αυτά περιέχουν trans λιπαρά οξέα που οι παρασκευαστές δεν έχουν στη λίστα των ετικετών των προϊόντων τους. Αυτά χρησιμοποιούνται σε υψηλές ποσότητες στις «χαμηλές σε trans λιπαρά» μαργαρίνες.

- Πρωτεΐνη σόγιας: Αυτή η πολύ επεξεργασμένη σκόνη προστίθεται στις «χαμηλές σε trans λιπαρά» μαργαρίνες, για να τις κάνουν στερεές. Η σκόνη σόγιας μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργία του θυρεοειδούς, πεπτικές διαταραχές και άλλα προβλήματα υγείας.

- Στερόλες: Οι στερόλες προστίθενται στις μαργαρίνες, για να τις δώσει ιδιότητες μείωσης της χοληστερίνης. Αυτά τα συστατικά δρουν σαν οιστρογόνα και μπορούν να προκαλέσουν ενδοκρινικά προβλήματα.

Πριν την εμφάνιση και την τεράστια αύξηση της χρήσης των μαργαρινών (και άλλων υδρογονωμένων λιπών) τα ποσοστά θανάτων στις ΗΠΑ από καρδιοπάθεια και καρκίνο ήταν μόνο 3%, η παχυσαρκία ήταν μόνο 5% και ο διαβήτης ήταν ανύπαρκτος.

Η μαργαρίνη παίζει έναν σημαντικό ρόλο στη χειροτέρευση της υγείας μας, διότι είναι αφύσικη – τα σώματά μας δεν είναι σχεδιασμένα να την καταναλώνουν. Η μαργαρίνη είναι «πλαστική τροφή». Η μοριακή δομή της μαργαρίνης μοιάζει με αυτήν ενός πλαστικού. Η μαργαρίνη απέχει ένα μόριο από το να είναι ένα πλαστικό! Η μαργαρίνη δεν είναι αληθινή τροφή. Αν αφήσετε τη μαργαρίνη έξω από το ψυγείο για μερικές ημέρες, θα παρατηρήσετε ότι κανένα έντομο δεν θα την πλησιάσει και ότι δεν θα χαλάσει ή θα μυρίζει διαφορετικά. Αυτό συμβαίνει, διότι δεν έχει διατροφική αξία. Τίποτα δεν αναπτύσσεται σε αυτήν, ούτε αυτοί οι μικροοργανισμοί δεν θα μπορέσουν να αναπτυχθούν. Γιατί; Διότι η μαργαρίνη είναι σχεδόν ένα πλαστικό.

Φυτικές στερόλες

Οι φυτικές στερόλες είναι συστατικά που είναι παρόμοια με τη χοληστερίνη. Βρίσκονται σε φυτά και μπορούν να θεωρηθούν ως το φυτικό ισοδύναμο της χοληστερίνης. Και τα φυτά και οι άνθρωποι χρειάζονται στερόλες για τις μεμβράνες κάθε κυττάρου. Τα φυτά χρησιμοποιούν στερόλες γι’ αυτό τον σκοπό, ενώ οι άνθρωποι χρειάζονται χοληστερίνη.

Οι φυτικές στερόλες είναι συστατικά των μεμβρανών των φυτών. Βρίσκονται φυσιολογικά σε μικρές ποσότητες σε πολλές φυτικές τροφές όπως όσπρια, λαχανικά, σπόρους και ξηρούς καρπούς, αλλά είναι δύσκολο να λάβουμε υψηλές δόσεις στερολών τρώγοντας αυτές τις τροφές. Για να κάνουν ευκολότερο να επιτευχθούν αποτελεσματικές δόσεις στερολών, οι παρασκευαστές έχουν δημιουργήσει τροφές ενισχυμένες με φυτικές στερόλες. Οι στερόλες προστίθενται πιο εύκολα σε τροφές με υψηλότερο περιεχόμενο λίπους, όπως μαργαρίνες, αλλά μπορούν επίσης να βρεθούν σε χαμηλά σε λίπη ή χωρίς λίπη προϊόντα, όπως χυμό πορτοκαλιού, γάλα και γιαούρτι.

Κανείς δεν ξέρει σίγουρα πώς οι φυτικές στερόλες μειώνουν τα επίπεδα της χοληστερίνης, αλλά θεωρείται ότι, όταν μπαίνουν στο πεπτικό σύστημα, ανταγωνίζονται με τη χοληστερίνη για χώρο στον εντερικό σωλήνα. Οι φυτικές στερόλες μπορούν να εμποδίζουν αποτελεσματικά την απορρόφηση μέρους της χοληστερίνης. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα μικρή μείωση των επιπέδων της LDL στο αίμα.

Οι περισσότεροι άνθρωποι καταναλώνουν μικρή ποσότητα φυτικών στερολών με τη φυσιολογική τους διατροφή. Για παράδειγμα υπολογίζεται ότι οι Βρετανοί καταναλώνουν 0,25 γραμμάρια στερολών την ημέρα (5). Για να επιτυγχάνεται όμως κάποια επίδραση στα επίπεδα της LDL, είναι απαραίτητο να καταναλώνονται γύρω στα 2 γραμμάρια φυτικών στερολών την ημέρα. Αυτό αντιστοιχεί με την ποσότητα φυτικών στερολών που βρίσκονται σε 150 μήλα ή 425 ντομάτες. Τα προϊόντα που περιέχουν φυτικές στερόλες έχουν επεξεργαστεί έτσι ώστε να μπορούν να καταναλώνονται εύκολα 2 γραμμάρια φυτικών στερολών με φυσιολογική καθημερινή χρήση, όπως επάλειψη στο ψωμί. Αυτό το επίπεδο κατανάλωσης φυτικών στερολών δεν είναι φυσιολογικό για το ανθρώπινο σώμα.

Οι παρασκευαστές των μαργαρινών που περιέχουν φυτικές στερόλες ισχυρίζονται ότι τα προϊόντα τους μειώνουν τα επίπεδα της LDL 10-15%. Αν και οι δοκιμές που έγιναν για αυτά τα προϊόντα περιέλαβαν μικρό αριθμό ανθρώπων, υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι αυτές οι μειώσεις είναι εφικτές. Αυτές οι μειώσεις αποτελούν μείωση της LDL της τάξεως των 15,5 mg/dl. Το αν όμως αυτό μεταφράζεται σε πραγματικό όφελος, δηλαδή αν η μείωση της LDL προλαμβάνει την καρδιοπάθεια, είναι άλλο θέμα.

Οι παρασκευαστές αυτών των τροφών που μειώνουν τη χοληστερίνη επωφελούνται από την άποψη ότι η μείωση των επιπέδων της LDL είναι ευεργετική και ότι με κάποιο τρόπο θα οδηγήσει σε βελτίωση στην υγεία. Αν και υπάρχουν κάποιες αποδείξεις ότι αυτά τα προϊόντα μπορούν να μειώσουν λίγο την LDL, δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι κάποιος πραγματικά θα ευεργετηθεί από την κατανάλωσή τους. Όπως έχω αποδείξει στο βιβλίο μου «Χοληστερίνη: Ένας σύγχρονος μύθος» (έκδ. Etra Publishing), η μείωση της LDL δεν προλαμβάνει την καρδιοπάθεια και η χοληστερίνη είναι ευεργετική για την υγεία μας.

Κάποιες μαργαρίνες γράφουν στη συσκευασία τους ότι δεν συνιστάται να καταναλώνονται περισσότερα από 3 γραμμάρια του προϊόντος την ημέρα. Αυτή είναι η μέγιστη ημερήσια πρόσληψη που προτάθηκε σε μια αναφορά που δημοσίευσε η European Commission Scientific Committee on Food. Αυτό το μέγιστο επίπεδο κατανάλωσης θεωρήθηκε σωστό λόγω της πιθανότητας ότι υψηλές προσλήψεις μπορούν να επιφέρουν παρενέργειες.

Οι παρασκευαστές λένε ότι διάφορες μελέτες έχουν βρει ότι τα προϊόντα τους είναι ασφαλή, αλλά αυτές οι μελέτες περιέλαβαν μικρό αριθμό ανθρώπων. Μια μελέτη βρήκε ότι η συχνότητα των γαστρεντερικών παραπόνων αυξήθηκε, όταν η δόση αυξήθηκε. Αλλά μόνο 21 άνθρωποι συμπεριλήφθηκαν σε κάθε ομάδα, έτσι είναι αδύνατο να εξαχθούν σημαντικά συμπεράσματα (6).

Παρ’ όλα αυτά οι φυτικές στερόλες έχουν μακρόχρονες αρνητικές επιδράσεις. Συγκεκριμένα προκαλούν αθηροσκλήρωση και στένωση αορτικής βαλβίδας. Ο Dr. Plat και οι συνάδελφοί του στο τμήμα Ανθρώπινης Βιολογίας του πανεπιστημίου Maastricht στην Ολλανδία βρήκαν ότι οι φυτικές στερόλες είναι περισσότερο υπεύθυνες από τη χοληστερίνη για την πρόκληση αθηροσκλήρωσης (7). Παρ’ ότι οι φυτικές στερόλες μειώνουν τη χοληστερίνη, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό Atherosclerosis το 2006 ανέφερε ότι η πλάκα σε μερικούς ασθενείς με αθηροσκλήρωση αποτελείτο από στερόλες. Με άλλα λόγια οι φυτικές στερόλες μπορούν να συμβάλλουν σε αθηροσκλήρωση (8). Tα ευρήματα σε ανθρώπους με μια σπάνια κληρονομική ασθένεια που ονομάζεται σιτοστερολαιμία έρχονται σε συμφωνία. Οι άνθρωποι αυτοί απορροφούν πολύ περισσότερες φυτικές στερόλες από το φυσιολογικό και όλοι αναπτύσσουν αθηροσκλήρωση νωρίς στη ζωή τους. Στην πραγματικότητα η χοληστερίνη των τροφών, όπως αποδεικνύω στο βιβλίο μου «Χοληστερίνη: Ένας σύγχρονος μύθος», δεν αποτελεί αιτία αθηροσκλήρωσης. Οι φυτικές όμως στερόλες, όπως αποδεικνύεται από τις προαναφεθείσες μελέτες αποτελούν αιτία αθηροσκλήρωσης.

Μια φιλανδική μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2008 έδειξε ότι οι φυτικές στερόλες συσσωρεύονται στην αορτική βαλβίδα, μειώνοντας τη ροή του αίματος και αυξάνοντας τον κίνδυνο για στένωση αορτικής βαλβίδας (9).

Επειδή οι φυτικές στερόλες έχουν βρεθεί ότι μειώνουν τα επίπεδα της ολικής χοληστερίνης και της LDL, η FDA (η Διοίκηση Τροφίμων και Φαρμάκων της Αμερικής) ενέκρινε τις ετικέτες τροφίμων που περιέχουν φυτικές στερόλες να αναγράφουν ότι τα συστατικά τους μπορούν να μειώνουν τον κίνδυνο για καρδιαγγειακή ασθένεια. Το National Institutes of Health υποστηρίζει την κατανάλωση φυτικών στανολών/στερολών σαν μια πρώτης γραμμής θεραπεία για τη μείωση της LDL. (Οι φυτικές στανόλες και στερόλες είναι φυτοστερόλες και είναι χημικά παρόμοιες, αλλά οι στανόλες είναι σπάνιες, αποτελώντας το 10% των διατροφικών φυτοστερολών.) Το Adult Treatment Panel του National Heart, Lung and Blood Institute υποδεικνύει ότι το 30% με 40% της μείωσης της LDL μπορεί να επιτευχθεί συνδυάζοντας στατίνες με φυτικές στανόλες/στερόλες. Είναι πολύ περίεργο γιατί αυτοί οι οργανισμοί προτείνουν την κατανάλωση φυτικών στερολών για την πρόληψη της καρδιοπάθειας, όταν υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι οι φυτικές στερόλες προκαλούν αθηροσκλήρωση.

Οι φυτικές στερόλες μειώνουν την απορρόφηση των λιποδιαλυτών συστατικών, όπως βιταμίνη Α, βιταμίνη D, βήτα-καροτίνη, λυκοπένιο, λουτεΐνη, συνένζυμο Q10, βιταμίνη Κ και ακόμα απαραίτητα λιπαρά οξέα (10, 11). Διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι η απορρόφηση των καροτενίων μειώνεται 25%. Μερικές μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι η βιταμίνη Ε μειώνεται 8% (5).

Βούτυρο αντί για μαργαρίνη

Το βούτυρο είναι προτιμότερο από τη μαργαρίνη. Το βούτυρο είναι μια τέλεια τροφή. Αυτό μπορεί να σας προκαλεί έκπληξη μετά από τόση δυσφήμιση του βουτύρου και προπαγάνδα υπέρ της μαργαρίνης. Οι άνθρωποι αποφεύγουν το βούτυρο, διότι περιέχει κορεσμένα λίπη. Οι ιθύνοντες υγείας έχουν πείσει τον κόσμο ότι τα κορεσμένα λίπη είναι επιβλαβή για την υγεία και ότι προκαλούν καρδιοπάθεια. Στο βιβλίο μου «Χοληστερίνη: Ένας σύγχρονος μύθος» αποδεικνύω ότι τα κορεσμένα λίπη είναι ωφέλιμα για την υγεία μας. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο American Journal of Clinical Nutrition το 2010 έδειξε ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι τα κορεσμένα λίπη συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο για καρδιοπάθεια και εγκεφαλικό (12). Αντίθετα υπάρχει μελέτη που δείχνει ότι το βούτυρο προστατεύει από την καρδιοπάθεια. Μια επιθεώρηση έδειξε ότι οι άνδρες που έτρωγαν βούτυρο διέτρεχαν τον μισό κίνδυνο για ανάπτυξη καρδιοπάθειας σε σύγκριση με αυτούς που χρησιμοποιούσαν μαργαρίνη (13).

Το βούτυρο είναι υγιεινή τροφή για τους ακόλουθους λόγους:

- Είναι πλούσια πηγή  βιταμίνης Α. Περιέχει επίσης και τις άλλες λιποδιαλυτές βιταμίνες (D, Ε και Κ2).

- Είναι πλούσιο σε σημαντικά μέταλλα και ιχνοστοιχεία, συμπεριλαμβανομένου του μαγγανίου, του χρωμίου, του ψευδαργύρου, του χαλκού, και του σεληνίου (ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό). Το βούτυρο είναι επίσης άριστη πηγή ιωδίου.

- Παρέχει σημαντικές ποσότητες λιπαρών οξέων βραχείας και μεσαίας αλυσίδας, που υποστηρίζουν την ανοσοποιητική λειτουργία, ενισχύουν τον μεταβολισμό και έχουν αντιμικροβιακές ιδιότητες. Συγκεκριμένα καταπολεμούν παθογόνους μικροοργανισμούς στο εντερικό σωλήνα. Το βούτυρο παρέχει επίσης την ιδανική ισορροπία ωμέγα 3 και ωμέγα 6 λιπαρών οξέων. Το αραχιδονικό οξύ στο βούτυρο είναι σημαντικό για την εγκεφαλική λειτουργία, την υγεία του δέρματος και την ισορροπία των προσταγλανδινών.

- Περιέχει συζευγμένο λινολεϊκό οξύ (CLA). Όταν το βούτυρο προέρχεται από αγελάδες που τρέφονται με γρασίδι, περιέχει υψηλά επίπεδα CLA, ενός συστατικού που μας προστατεύει από τον καρκίνο και βοηθά το σώμα να παρασκευάζει μύες αντί να αποθηκεύει λίπος.

- Περιέχει γλυκοσπινγκολιπίδες. Αυτές είναι μια ειδική κατηγορία λιπαρών οξέων που προστατεύουν από τις γαστρεντερικές μολύνσεις, ιδιαίτερα σε πολύ νέους και ηλικιωμένους. Τα παιδιά που πίνουν γάλα χαμηλό σε λιπαρά έχουν υψηλότερα ποσοστά διάρροιας από ό, τι τα παιδιά που πίνουν πλήρες γάλα.

- Περιέχει χοληστερίνη. Παρά την όλη παραπληροφόρηση κατά της χοληστερίνης, η χοληστερίνη είναι μια ουσία απαραίτητη για τον οργανισμό μας. Χρειάζεται για τη διατήρηση της εντερικής υγείας και για την ανάπτυξη του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος των νέων.

Η κατανάλωση βουτύρου μας προστατεύει από πολλές ασθένειες, όπως καρδιοπάθεια, καρκίνο, οστεοπόρωση, άσθμα, παχυσαρκία, γαστρεντερικές μολύνσεις και βρογχοκήλη.

Επίλογος

Η χοληστερίνη δεν προκαλεί αθηροσκλήρωση. Αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι οι μαργαρίνες και άλλα προϊόντα που περιέχουν φυτικές στερόλες προκαλούν αθηροσκλήρωση, παρά το ότι μειώνουν τη χοληστερίνη. Οι εταιρείες παρασκευής μαργαρινών και φυτικών στερολών μας έχουν κάνει να πιστέψουμε ότι τα προϊόντα τους είναι ωφέλιμα για την υγεία μας και για την καρδιά μας. Έτσι εγκαταλείπουμε το βούτυρο με το οποίο έχουν τραφεί γενιές και γενιές και προτιμάμε τις μαργαρίνη, παρά το γεγονός ότι η μαργαρίνη είναι μια πλαστική τροφή χωρίς καμμιά διατροφική αξία. Οι άνθρωποι όμως θα ωφελούσαν πολύ περισσότερο την υγεία τους, αν εγκατέλειπαν τη μαργαρίνη και στη θέση του κατανάλωναν το αγνό και γεμάτο βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία βούτυρο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Mensink R.P., Katan M.B., Effect of dietary trans fatty acids on high-density and low-density lipoprotein cholesterol levels in healthy subjects, N. Engl. J. Med., 323, 439-445, 1990

2. Atherosclerosis, Thrombosis and Vascular Biology, July 2001

3. Carew TE., Schwenke DC., Steinberg D., Antiatherogenic effect of probucol unrelated to its hypocholesterolemic effect, Proceedings of the National Academy of Science USA 84, 7725-7729, 1987

4. Lancet, 344, 1195-96, 1994

5. Law M., Plant sterol and stanol margarines and health, British Medical Journal, 320, 861-864, 2000

6. Davidson M.H., et al., Safety and tolerability of esterified phytosterols administered in reduced-fat spread and salad dressing to healthy adult men and women, Journal of the American College of Nutrition, 20, 307-319, 2001

7. Plat J., et al., Oxidized plant sterols in human serum and lipid infusions as measured by combined gas-liquid chromatography-mass spectrometry, J. Lipid Res., 42, 2030-2038, 2001

8. Patel M.D., Thompson P.D., Phytosterols and vascular disease, Atherosclerosis, 186, 1, 12-19, May 2006

9. Helske S., Miettinen T., Gylling H., Mayranpaa M., Lommi J., Turto H., Werkkala K., Kupari M., Kovanen P.T., Accumulation of cholesterol precursors and plant sterols in human aortic valves, J. Lipid Res., 49, 7, 1511-8, Jul. 2008

10. Clifton P.M., Noakes M., Sullivan D., Erichsen N., Ross D., Annison G., Fassoulakis A., Cehun M., Nestel P., Cholesterol-lowering effects of plant sterol esters differ in milk, yoghurt, bread and cereal, Eur. J. Clin. Nutr., 58, 3, 503-9, Mar. 2004

11. Richelle M., Enslen M., Hager C., Groux M., Tavazzi I., Godin J.P., Berger A., Metairon S., Quaile S., Piguet-Welsch C., Sagalowicz L., Green H., Fay L.B., Both free and esterified plant sterols reduce cholesterol absorption and bioavailability of beta-carotene and alpha-tocopherol in normocholesterolemic humans, Am. J. Clin. Nutr., 80, 1, 171-7, Jul. 2004

12. Siri-Tarino P.W., Sun Q., Hu F.B., Krauss R.M., Meta-analysis of prospective cohort studies evaluating the association of saturated fat with cardiovascular disease, Am. J. Clin. Nutr., 91, 3, 535-46, Mar. 2010

13. Nutrition Week, 22-3-91, 21, 12

14. Erasmus U., Fats that heal, fats that kill, 1993

15. Enig M., Know your fats, 2000

16. Δημόπουλος Μ., Χοληστερίνη: Ένας σύγχρονος μύθος, 2011

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Holistic Life (τεύχος 48, Μαρ.-Απρ. 2012).

Η ηλεκτρονική διεύθυνση της εφημερίδας είναι: http://www.etra.gr/information.php?info_id=6&cPath=34

ΜΕΙΩΝΕΤΕ ΤΑ ΛΙΠΗ; ΑΥΞΑΝΕΤΕ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΓΙΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ, ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΑ

Στην ηλεκτρονική εφημερίδα ''Ο Τύπος'' δημοσιεύθηκε άρθρο μου με τίτλο ''Μειώνετε τα λίπη; Αυξάνετε τον κίνδυνο για παχυσαρκία, διαβήτη και καρδιοπάθεια''. Μπορείτε να διαβάσετε το άρθρο στην παρακάτω ηλεκτρονική διεύθυνση:
http://www.otyposnews.gr/archives/34459

Μειώνετε τα λίπη; Αυξάνετε τον κίνδυνο για παχυσαρκία, διαβήτη και καρδιοπάθεια

– 23/01/2012Καταχωρήθηκε σε: ΤΙ ΜΑΣ ΚΡΥΒΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

Οι επίσημες αρχές υγείας μας λένε να αποφεύγουμε τα λίπη, και ιδιαίτερα τα κορεσμένα λίπη, από τη διατροφή μας και να τρώμε περισσότερους αμυλώδεις υδατάνθρακες, για να μην γίνουμε υπέρβαροι ή παχύσαρκοι και για να μειώσουμε τον κίνδυνο για διαβήτη και καρδιοπάθεια. Τι θα λέγατε, αν μαθαίνατε, ότι οι διατροφικές αυτές αλλαγές έχουν οδηγήσει στο αντίθετο αποτέλεσμα;
Γράφει ο Μάριος Δημόπουλος*
Ότι δηλαδή οι άνθρωποι ακολουθώντας αυτές τις συμβουλές έχουν γίνει περισσότερο υπέρβαροι ή παχύσαρκοι και ότι περισσότεροι παθαίνουν διαβήτη και καρδιοπάθεια; Στο βιβλίο μου «Χοληστερίνη: Ένας σύγχρονος μύθος» (έκδ. Etra Publishing, 2011) υποστηρίζω με πλήθος στοιχείων ότι οι πλούσιες σε λίπη τροφές δεν αυξάνουν τη χοληστερίνη του αίματος και δεν ευθύνονται για την αύξηση της καρδιοπάθειας που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια. Μελετώντας αυτή την περίοδο βρετανικά δεδομένα βρήκα στοιχεία που συνηγορούν υπέρ της άποψης που έχω διατυπώσει στο βιβλίο μου.
Στη Μεγάλη Βρετανία όλο και περισσότεροι άνθρωποι παθαίνουν καρδιοπάθεια. Στις μεγαλύτερες ηλικιακά ομάδες αυξάνεται ο αριθμός των ανθρώπων με καρδιοπάθεια.
Το ποσοστό του διαβήτη αυξάνεται επίσης στη Μεγάλη Βρετανία. Από το 1991 ο αριθμός των ανδρών με διαγνωσμένο διαβήτη έχει διπλασιαστεί και ο αριθμός των γυναικών με διαβήτη έχει αυξηθεί 80%. Υπολογίστηκε το 2007 ότι γύρω στα 2,5 εκατομμύρια ενήλικες στη Μεγάλη Βρετανία έχουν διαβήτη.
Μαζί με την καρδιοπάθεια και τον διαβήτη στη Μεγάλη Βρετανία υπάρχει σημαντικό πρόβλημα με την παχυσαρκία. Το Office for National Statistics (ONS) δημοσίευσε τη The National Diet and Nutrition Survey. Αυτή η επιθεώρηση εξετάζει τους τύπους των τροφών που καταναλώνονται από τον πληθυσμό, το ποσοστό της παχυσαρκίας και τη συχνότητα άλλων παθήσεων. Δύο επιθεωρήσεις έχουν ολοκληρωθεί σε ενήλικες στη Μεγάλη Βρετανία μεταξύ ηλικιών 16 και 64 ετών. Η μία επιθεώρηση ολοκληρώθηκε το 1986/87 και η άλλη το 2000/01.
Συγκρίνοντας τους ανθρώπους που ήταν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι το 1986/7 με τον αριθμό των υπέρβαρων ή παχύσαρκων το 2000/01 μπορούμε να δούμε ότι κατά τη διάρκεια της δεκατετράχρονης περιόδου μεταξύ των δύο επιθεωρήσεων 21% των ανδρών και 17% των γυναικών έγιναν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι
ΠΙΝΑΚΑΣ 1
ΥΠΕΡΒΑΡΟΙ Ή ΠΑΧΥΣΑΡΚΟΙ

	ΑΝΔΡΕΣ	ΓΥΝΑΙΚΕΣ
1986/87	45%	36%
2000/01	66%	53%
	(+21%)	(+17%)

Οι τρεις παθήσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω συνδέονται. Το να έχετε διαβήτη αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα να αναπτύξετε καρδιοπάθεια. Για παράδειγμα οι γυναίκες με διαβήτη έχουν τρεις με πέντε φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν καρδιοπάθεια. Οι άνθρωποι με διαβήτη έχουν επίσης μεγαλύτερη πιθανότητα να είναι υπέρβαροι.
Από διατροφική οπτική η πρώτη λογική ερώτηση που προκύπτει είναι: τι έχουν φάει οι άνθρωποι στη Μεγάλη Βρετανία, το οποίο έχει κάνει το ποσοστό της καρδιοπάθειας, του διαβήτη και της παχυσαρκίας να αυξηθεί; Η National Diet and Nutrition Survey δείχνει ότι μεταξύ 1986/87 και 2000/01 το ποσοστό των υδατανθράκων στη δίαιτα της Μεγάλης Βρετανίας αυξήθηκε και το ποσοστό του λίπους που καταναλωνόταν μειώθηκε. Συγκεκριμένα σημαντικές μειώσεις σημειώθηκαν στην κατανάλωση κορεσμένου λίπους. Οι παρακάτω πίνακες δείχνουν τα ποσοστά της ολικής ενέργειας από υδατάνθρακες, ολικό λίπος και κορεσμένο λίπος για άνδρες και γυναίκες ηλικίας 25 με 34 ετών.
ΠΙΝΑΚΑΣ 2Α
ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ

	ΑΝΔΡΕΣ	ΓΥΝΑΙΚΕΣ
1986/87	40,9%	43%
2000/01	44,6%	46,8%

ΠΙΝΑΚΑΣ 2Β
ΟΛΙΚΟ ΛΙΠΟΣ

	ΑΝΔΡΕΣ	ΓΥΝΑΙΚΕΣ
1986/87	37,9%	39,4%
2000/01	33,5%	34%

ΠΙΝΑΚΑΣ 2Γ
ΚΟΡΕΣΜΕΝΟ ΛΙΠΟΣ

	ΑΝΔΡΕΣ	ΓΥΝΑΙΚΕΣ
1986/87	15,3%	16,4%
2000/01	12,3%	12,3%

Οι αλλαγές στη δίαιτα της Μεγάλης Βρετανίας αποκτά μεγαλύτερο νόημα, όταν αρχίσουμε να εξετάζουμε ειδικά ποιες τροφές τρώγονταν σε μεγαλύτερες ποσότητες και ποιες τροφές τρώγονταν λιγότερο μεταξύ της επιθεώρησης του 1986/87 και της επιθεώρησης του 2000/01. Από το 1986/87 ώς το 2000/01 υπήρξε μια ξεκάθαρη στροφή προς την κατανάλωση περισσότερων χαμηλών σε λίπη τροφών.

Μια από τις πιο εντυπωσιακές αλλαγές συνδέεται με μια τεράστια αύξηση στην ποσότητα μακαρονιών, ρυζιού και άλλων δημητριακών που τρώγονταν. Στην πραγματικότητα η κατανάλωση αυτών των τροφών έφτασε από 236 γραμμάρια κατά μέσο όρο την εβδομάδα το 1986/87 σε 507 γραμμάρια την εβδομάδα το 2000/01.
Η ποσότητα του κρέατος γενικά δεν άλλαξε πάρα πολύ, αλλά υπήρξε μια τεράστια αύξηση σε γεύματα βασισμένα στο κοτόπουλο και στη γαλοπούλα, που είναι χαμηλότερα σε λίπος από άλλα προϊόντα κρέατος. Υπήρξε επίσης μια πολύ μεγάλη στροφή από το πλήρες γάλα προς το ημιάπαχο γάλα και μια σημαντική μείωση στην ποσότητα του βουτύρου που καταναλωνόταν.
Αυτές οι αλλαγές είναι αποτέλεσμα των διεθνών διατροφικών συστάσεων. Κατά τη διάρκεια του χρόνου μεταξύ των δύο επιθεωρήσεων οι κύριες συμβουλές που δόθηκαν στο κοινό ήταν να μειώσει την ποσότητα του λίπους στη διατροφή και να τρώει περισσότερους αμυλώδεις υδατάνθρακες όπως μακαρόνια, ρύζι και δημητριακά.
Έτσι μεταξύ του 1986/87 και 2000/01 έγιναν σημαντικές διατροφικές αλλαγές σύμφωνα με τις διεθνείς συστάσεις. Καταναλώνονταν λιγότερο λίπος (και λιγότερο κορεσμένο λίπος), περισσότεροι υδατάνθρακες (ιδιαίτερα περισσότεροι αμυλώδεις υδατάνθρακες), περισσότερο ημιάπαχο γάλα, λιγότερο πλήρες γάλα και λιγότερο βούτυρο. Ωστόσο αντί να δούμε μια μείωση στον αριθμό των ανθρώπων που έχουν καρδιοπάθεια, διαβήτη ή μια βελτίωση στα στατιστικά στοιχεία της παχυσαρκίας, τα πράγματα χειροτέρευσαν.
Ας δούμε όμως τι έδειξε και μια αμερικανική έρευνα. Ερευνητές από την ιατρική σχολή του Harvard διεξήγαγαν μια έρευνα σε 75.521 γυναίκες που δεν είχαν διαβήτη. Βρέθηκε ότι ένα υψηλότερο γλυκαιμικό φορτίο (γλυκαιμικό φορτίο είναι μια μέτρηση για την επίδραση των τροφών στη γλυκόζη του αίματος) και μια αύξηση στην πρόσληψη υδατανθράκων συνδέθηκε με μια αύξηση στο ποσοστό καρδιοπάθειας. Βρέθηκε επίσης ότι η μείωση της πρόσληψης κορεσμένου λίπους στην πραγματικότητα αύξησε τον κίνδυνο για καρδιοπάθεια.
Οι γυναίκες στην ομάδα των υψηλών υδατανθράκων είχαν 186 περιπτώσεις καρδιοπάθειας, ενώ οι γυναίκες στην ομάδα με τη χαμηλότερη πρόσληψη υδατανθράκων είχαν 139 περιπτώσεις. Τι βλέπουμε λοιπόν εδώ; Η αύξηση στην πρόσληψη υδατανθράκων και η μείωση της πρόσληψης κορεσμένου λίπους αύξησε το ποσοστό καρδιοπάθειας (Liu S., et al., A prospective study of dietary glycemic load, carbohydrate intake, and risk of coronary heart disease in US women, American Journal of Clinical Nutrition, 71, 1455-1461, 2000).
Όλα αυτά δείχνουν ότι οι διατροφικές συμβουλές που έχουν δοθεί για τη μείωση της παχυσαρκίας, του διαβήτη και της καρδιοπάθειας είναι εντελώς εσφαλμένες. Το λίπος, και ιδιαίτερα το κορεσμένο λίπος, δεν ευθύνεται για την επιδημία παχυσαρκίας, διαβήτη και καρδιοπάθειας. Αντίθετα, όπως αποδεικνύεται, μια διατροφή υψηλή σε υδατάνθρακες και χαμηλή σε λίπη έχει χειροτερεύσει την κατάσταση.
Οι άνθρωποι θα είχαν πολλά περισσότερα να κερδίσουν, αν ακολουθούσαν μια διατροφή υψηλή σε πρωτεΐνες και λίπη.
Οι άνθρωποι θα ήταν πιο υγιείς, αν έτρωγαν κρέας, πουλερικά, ψάρια, αυγά, πλήρη γαλακτοκομικά, βούτυρο, ελαιόλαδο, ξηρούς καρπούς, λαχανικά και φρούτα και απέφευγαν το ψωμί, τα μακαρόνια, τη ζάχαρη, τα χαμηλά σε λίπη γαλακτοκομικά, τα σπορέλαια, τα υδρογονωμένα φυτικά έλαια (trans λιπαρά) και τη μαργαρίνη.
*Μάριος Δημόπουλος
Διατροφολόγος
Μέλος του American Council of Applied Clinical Nutrition

ΠΡΟΣΤΑΤΕΨΤΕ ΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΣΑΣ ΜΕ ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ, ΜΕΤΑΛΛΑ ΚΑΙ ΩΜΕΓΑ 3 ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ

Στο blog Αττικά Νέα δημοσιεύθηκε άρθρο μου με τίτλο ''Προστατέψτε την καρδιά σας με βιταμίνες, μέταλλα και ωμέγα 3 λιπαρά οξέα. Το άρθρο μπορείτε να το διαβάσετε στην παρακάτω ηλεκτρονική διεύθυνση:
http://attikanea.blogspot.com/2012/01/3_21.html

ΠΡΟΣΤΑΤΕΨΤΕ ΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΣΑΣ ΜΕ ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ, ΜΕΤΑΛΛΑ ΚΑΙ ΩΜΕΓΑ 3 ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ

ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΘΑ ΣΑΣ ΠΕΙ Ο ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΣΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΔΕΝ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ

 

Μάριος Δημόπουλος

Διατροφολόγος

Μέλος του American Council of Applied Clinical Nutrition

[Αυτή την εβδομάδα στο γερμανικό περιοδικό «Σπίγκελ» δημοσιεύθηκε άρθρο, που αμφισβητεί την αξία των βιταμινών. 

Το δημοσίευμα αυτό εντάσσεται στα πλαίσια της παγκόσμιας προσπάθειας κατάργησης των συμπληρωμάτων διατροφής και των βοτάνων μέσω του Codex Alimentarius. 

Ο Codex Alimentarius (Κώδικας Διατροφής) είναι μια ευρωπαϊκή επιτροπή ελέγχου του παγκόσμιου εμπορίου και ζητημάτων τροφής. 

Μεταξύ των άλλων ρυθμίσεών της είναι και η κατάργηση των καλής ποιότητας συμπληρωμάτων διατροφής και των βοτάνων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό αποτελεί καίριο πλήγμα κατά της φυσικής και εναλλακτικής ιατρικής, που βασίζονται στις βιταμίνες και στα άλλα συμπληρώματα διατροφής καθώς και στα βότανα για την πρόληψη και θεραπεία των ασθενειών. Φυσικά πίσω από όλα αυτά κρύβονται οι φαρμακευτικές εταιρείες. 

Αν οι άνθρωποι τρέφονται σωστά, λαμβάνουν βιταμίνες, μέταλλα και άλλα θρεπτικά συστατικά μέσω συμπληρωμάτων διατροφής και αν λαμβάνουν βότανα θα είναι υγιείς και δεν θα χρειάζονται να λαμβάνουν φάρμακα. 

Αυτό αποτελεί απειλή για τα οικονομικά συμφέροντα των φαρμακευτικών εταιρειών. 

Ήδη στην Ευρωπαϊκή Ένωση απαγορεύεται η κυκλοφορία βοτάνων της κινεζικής και ινδικής (αγιουρβεδικής) ιατρικής. Σε λίγο θα απαγορευτούν και τα καλής ποιότητας συμπληρώματα διατροφής και θα επιτρέπονται μόνο (συνθετικές και όχι φυσικές) βιταμίνες και συμπληρώματα πολύ χαμηλών δόσεων, που ουσιαστικά δεν θα έχουν καμμιά ευεργετική επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό. 

Πρόκειται για μια από τις πιο σκοταδιστικές ρυθμίσεις στην ιστορία του παγκόσμιου πολιτισμού. 

Με μια σειρά άρθρων θα αποδείξω με επιστημονικά επιχειρήματα και επιστημονικές μελέτες την αξία των βιταμινών και άλλων συμπληρωμάτων διατροφής καθώς και...

των βοτάνων για την ανθρώπινη υγεία και θα καταδειχθεί ποιοι ωφελούνται πραγματικά πίσω από αυτές τις σκοταδιστικές ρυθμίσεις. 

Το παρόν δημοσίευμα αποτελεί απόσπασμα από το βιβλίο μου «Χοληστερίνη: Ένας σύγχρονος μύθος» (έκδ. Etra Publishing, 2011) και αναφέρεται στην αξία των βιταμινών, των μετάλλων και των ωμέγα 3 λιπαρών οξέων (ιχθυελαίου) για την καρδιαγγειακή μας υγεία, αποτελώντας έτσι μια πρώτη απάντηση στο περιοδικό Σπίγκελ, ότι οι βιταμίνες τάχα δεν ωφελούν].

Γνωρίζετε ότι υπάρχουν βιταμίνες, μέταλλα και άλλα ζωτικά θρεπτικά συστατικά, τα οποία προστατεύουν την καρδιά σας και σας προφυλάσσουν από καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό; 

Έχετε ακούσει ότι η βιταμίνη Β3 στη μορφή νιασίνης ή καλύτερα inositol hexanicotinate μειώνει την LDL, αυξάνει την HDL, μειώνει τα τριγλυκερίδια, αποτρέπει μια μη θανατηφόρο καρδιακή προσβολή και μακραίνει την επιβίωση μετά από μια καρδιακή προσβολή;

Γνωρίζετε τι είναι η Lp(a) (λιποπρωτεΐνη α) και ποιος ο ρόλος της για την πρόκληση καρδιαγγειακών νοσημάτων; 

Γνωρίζετε ότι η Lp(a) είναι σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακά από ό, τι η χοληστερίνη και ότι η Lp(a) δεν μειώνεται με φάρμακα, αλλά μόνο με τη λήψη βιταμίνης C και νιασίνης σε υψηλές δόσεις; 

Έχετε ακούσει ποτέ για την ομοκυστεΐνη και για τον ρόλο της στην πρόκληση καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού; 

Είναι φυσικό να μην την έχετε ακούσει, διότι η ομοκυστεΐνη δεν μειώνεται με φάρμακα, αλλά μόνο με τις βιταμίνες Β6, Β12 και φολικό οξύ σε υψηλές δόσεις. 

Γνωρίζεται τίποτα για την CRP (C-αντιδρώσα πρωτεΐνη); Η CRP είναι ένας δείκτης φλεγμονής και προάγγελος καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικών. Αν και μειώνεται με τις στατίνες (τα νεότερα φάρμακα μείωσης της χοληστερίνης), μειώνεται επίσης με ένα πιο φυσικό συστατικό, το ιχθυέλαιο. Γνωρίζετε ότι η βιταμίνη Ε σε υψηλές δόσεις προστατεύει την καρδιά σας;

Το μόνο που πιθανώς γνωρίζετε είναι ότι η υψηλή χοληστερίνη μπλοκάρει τις αρτηρίες σας και ότι, για να προστατευτείτε από καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό, πρέπει να τρώτε μια δίαιτα με λίγα λίπη και χοληστερίνη και, αν αυτό δεν αρκεί, θα πρέπει να λαμβάνετε στατίνες. 

Πολλές όμως επιστημονικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι η χοληστερίνη των τροφίμων δεν αυξάνει τη χοληστερίνη του αίματος και ότι η υψηλή χοληστερίνη του αίματος δεν προκαλεί αθηροσκλήρωση. Αυτό που επίσης σκοπίμως σας αποσιωπούν είναι ότι οι στατίνες έχουν τρομερές παρενέργειες.

Μπορούν να προκαλέσουν τερατογένεση, ραβδομυόλυση (που μπορεί να προκαλέσει τον θάνατο σε ανθρώπους), μυοπάθεια, αμνησία, βίαιη συμπεριφορά, κατάθλιψη και αυτοκτονία, πολυνευροπάθεια, καρκίνο και καρδιακή ανεπάρκεια. 

Είναι απίθανο κάποιος καρδιολόγος να σας συνταγογραφήσει βιταμίνη Β3 (inositol hexanicotinate), ιχθυέλαιο, βιταμίνη C, και βιταμίνες Β6, Β12 και φολικό οξύ για την καρδιαγγειακή σας υγεία. 

Το μόνο που θα σας συνταγογραφήσει είναι στατίνες. Αλλά γιατί, αφού αυτές οι βιταμίνες και το ιχθυέλαιο δεν έχουν παρενέργειες και μειώνουν τον κίνδυνο για καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό, δεν σας τις συνταγογραφεί; 

Διότι η πλειοψηφία των καρδιολόγων ενημερώνεται συνέδρια, που χρηματοδοτούνται από τις εταιρείες παρασκευής στατινών. Ο καρδιολόγος έχει μάθει να χορηγεί μόνο στατίνες και δεν έχει ενημερωθεί για την αξία των βιταμινών και άλλων ζωτικών θρεπτικών συστατικών στην πρόληψη της καρδιακής προσβολής και του εγκεφαλικού. Ας γνωρίσουμε λοιπόν αυτά τα ζωτικά θρεπτικά συστατικά, τα οποία οι φαρμακευτικές εταιρείες δεν θέλουν να γνωρίζετε.  

ΙΧΘΥΕΛΑΙΟ (ΩΜΕΓΑ 3)

Στα πλαίσια μιας μελέτης για το Συμβούλιο Ιατρικών Μελετών 2.000 άνδρες που είχαν υποστεί καρδιακή προσβολή ακολούθησαν μία από τρεις δίαιτες. Στο τέλος των τεσσάρων χρόνων εκείνοι των οποίων η δίαιτα περιλάμβανε ψάρια με λίπος ή κάψουλες με ιχθυέλαια είχαν λιγότερους θανάτους σε ποσοστό ένα τρίτο σε σχέση με εκείνους που ακολούθησαν τη δίαιτα με χαμηλά λιπαρά ή εκείνη με πολλές ίνες (1).

Άλλες μελέτες επιβεβαίωσαν ότι τα συμπληρώματα EPA (ιχθυέλαιο) μειώνουν τα τριγλυκερίδια και την LDL, αραιώνουν το αίμα και αυξάνουν την HDL, ενώ προστατεύουν τα λίπη του αίματος από την οξείδωση (2, 3).

Ο Dr. Saynor από την Καρδιοθωρακική Μονάδα στο Βόρειο Νοσοκομείο του Σέφιλντ έδωσε σε εθελοντές 20 ml EPA για πέντε εβδομάδες και παρατήρησε επίσης πτώση των τριγλυκεριδίων και αύξηση της HDL. Συνέχισε τη μελέτη του παρακολουθώντας πάνω από 100 ασθενείς με καρδιακά προβλήματα για περισσότερο από ένα χρόνο. Τα συμπληρώματα EPA είχαν ως αποτέλεσμα όλα σχεδόν τα άτομα να φτάσουν σε κανονικά επίπεδα τριγλυκεριδίων και σε μεγάλη μείωση της ανάγκης για φαρμακευτική αντιμετώπιση της στηθάγχης (4).

Το EPA παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στη μείωση της φλεγμονής στα τοιχώματα των αρτηριών και στον έλεγχο της αντίστασης στην ινσουλίνη. Το ιχθυέλαιο μειώνει τη C-reactive protein (CRP). Η C-reactive protein είναι ένας δείκτης φλεγμονής και προάγγελος καρδιακών προσβολών, εγκεφαλικών και αιφνίδιου καρδιακού θανάτου.

Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα που λαμβάνουν συμπληρώματα ωμέγα-3 παρουσιάζουν σημαντική μείωση στους θανάτους από καρδιαγγειακά. Αυτό οφείλεται στο ότι μειώνουν τις αρρυθμίες και προλαμβάνουν τους θρόμβους. (5).

Γιατί λοιπόν οι γιατροί δεν συνταγογραφούν ιχθυέλαιο, αλλά μόνο στατίνες; Διότι το ιχθυέλαιο είναι μια φυσική ουσία που δεν πατεντάρεται σε αντίθεση με τις στατίνες που αποφέρουν εκατομμύρια κέρδη στις φαρμακευτικές εταιρείες.

ΜΑΓΝΗΣΙΟ

Όταν υπάρχει έλλειψη μαγνησίου συμβαίνουν σπασμοί στη στεφανιαία αρτηρία. Αυτή είναι μια πιθανή εξήγηση ενός αριθμού θυμάτων καρδιακής προσβολής, τα οποία στη νεκροψία δεν φαίνεται να έχουν ολική απόφραξη της αρτηρίας.

Είναι γνωστή η σχέση του χαμηλού επιπέδου μαγνησίου με τον υψηλό κίνδυνο καρδιακών παθήσεων. Τα θύματα καρδιακής προσβολής έχουν συνήθως 30% λιγότερο μαγνήσιο και περισσότερο ασβέστιο από το κανονικό. Ο καρδιαγγειακός κίνδυνος είναι επίσης υψηλότερος στα μέρη του κόσμου που είτε η διατροφική πρόσληψη μαγνησίου είτε η περιεκτικότητα του νερού σε μαγνήσιο είναι χαμηλή. Ο κίνδυνος καρδιακών παθήσεων είναι χαμηλότερος σε περιοχές με σκληρό νερό, το οποίο περιέχει περισσότερο ασβέστιο και μαγνήσιο.

Ένας από τους βασικούς ρόλους του μαγνησίου, σε συνδυασμό με το ασβέστιο, είναι ο έλεγχος της σύσπασης και χαλάρωσης των μυών (6).

Το μαγνήσιο εξασφαλίζει την ακεραιότητα του αρτηριακού τοιχώματος ελέγχοντας την πίεση του αίματος. Κρατά τον ρυθμό της καρδιάς σταθερό, βοηθώντας κατά της αρρυθμίας και ρυθμίζει τα επίπεδα σακχάρου του αίματος.

 ΒΙΤΑΜΙΝΗ E

 

Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι η βιταμίνη E, όταν λαμβάνεται σε μεγάλες ποσότητες, προστατεύει την καρδιά μας.

Οι πρώτες μελέτες για την επίδραση της βιταμίνης E στα καρδιαγγειακά νοσήματα έγιναν τη δεκαετία του 40 και 50 από τους Drs. Wilfred και Evan Shute, οι οποίοι θεράπευσαν 30.000 ασθενείς με καρδιοπάθεια χορηγώντας τους βιταμίνη E με τεράστιο ποσοστό επιτυχίας.

Στη μελέτη Nurses Health που περιλάμβανε περισσότερες από 87.000 γυναίκες ο Dr. Meir Stampfer και οι συνάδελφοί του στην Ιατρική Σχολή του Harvard και στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Harvard ανέφεραν 41% μείωση κινδύνου για καρδιοπάθεια ανάμεσα στις νοσοκόμες που λάμβαναν βιταμίνη E (κατά μέσο όρο 200 IU) για περισσότερο από δύο χρόνια. Η κατά μέσο όρο κατανάλωση βιταμίνης E στην ομάδα με τον χαμηλότερο κίνδυνο ήταν 200 IU (7).

Στη μελέτη Health Professionals Follow-up Study που περιλάμβανε 40.000 άνδρες ο Dr. Eric Rimm και οι συνάδελφοί του στην Ιατρική Σχολή του Harvard και στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Harvard βρήκαν ότι οι άνδρες που λάμβαναν βιταμίνη Ε πάνω από δύο χρόνια είχαν 37% λιγότερο κίνδυνο για καρδιοπάθεια σε σύγκριση με τους άνδρες που δεν λάμβαναν συμπληρώματα βιταμίνης E. Η κατανάλωση της βιταμίνης E στην ομάδα με τον χαμηλότερο κίνδυνο ήταν κατά μέσο όρο 400 IU (8).

Η μελέτη CHAOS (Cambridge Heart Anti-Oxidant Study) βρήκε ότι η κατανάλωση συμπληρωμάτων βιταμίνης E ήταν εντυπωσιακά αποτελεσματική στη μείωση του κινδύνου για καρδιακή προσβολή σε ασθενείς υψηλού κινδύνου. Η βιταμίνη Ε μείωσε τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής κατά 75%. Ο συγγραφέας αυτής της μελέτης είπε ότι αυτός θα συνιστούσε «στους ασθενείς με στηθάγχη και σε αυτούς που βρίσκονται σε κίνδυνο για καρδιοπάθεια να παίρνουν συμπληρώματα βιταμίνης Ε σε μεγάλες δόσεις» (9).

Σε μια μελέτη σε 2300 άνδρες στο Quebec οι άνδρες που λάμβαναν διατροφικά συμπληρώματα είχαν 70% μειωμένο κίνδυνο να πεθάνουν από ισχαιμική καρδιοπάθεια και σχεδόν 50% λιγότερο κίνδυνο για έμφραγμα του μυοκαρδίου. Η βιταμίνη που φάνηκε πιο προστατευτική ήταν η βιταμίνη E (10).

Ερευνητές στην Καλιφόρνια μελέτησαν την επίδραση της πρόσληψης αντιοξειδωτικών στην εξέλιξη της αθηροσκλήρωσης σε 156 άνδρες που είχαν προηγουμένως υποβληθεί σε εγχείρηση bypass. Αγγειογράμματα έγιναν στην αρχή και ύστερα από δυο χρόνια, για να εξακριβωθεί αν η αθηροσκλήρωση είχε εξελιχθεί. Οι άνδρες που λάμβαναν 100 IU βιταμίνης E ή περισσότερο είχαν σημαντικά λιγότερη εξέλιξη της αθηροσκλήρωσης κατά τη διάρκεια της μελέτης (11).

Σε μια μελέτη σε 48 υγιείς άνδρες μη καπνιστές δόθηκαν 60, 200, 400, 800 και 1200 IU βιταμίνης E τη μέρα για οκτώ εβδομάδες. Η οξείδωση της LDL μειώθηκε στους άνδρες που λάμβαναν 400 IU ή περισσότερο βιταμίνης E, αλλά όχι σε αυτούς που λάμβαναν μικρότερες δόσεις. Από τη μελέτη αυτή φάνηκε ότι το ελάχιστο ποσοστό της βιταμίνης E που χρειάζεται για την αναχαίτιση της οξείδωσης της LDL είναι 400 IU (12).

Μη λαμβάνετε συνθετική βιταμίνη Ε, αλλά φυσική βιταμίνη Ε, που να περιέχει και τις τέσσερεις τοκοφερόλες.

ΝΙΑΣΙΝΗ (ΒΙΤΑΜΙΝΗ Β3) 

Η νιασίνη είναι μια βιταμίνη που η συμβατική ιατρική θεωρεί ότι είναι φάρμακο. Στην πραγματικότητα είναι το πιο αποτελεσματικό φάρμακο μείωσης της χοληστερίνης.

Για τους ανθρώπους που έχουν ήδη μια καρδιακή προσβολή η νιασίνη βελτιώνει την πιθανότητα να μείνουν ζωντανοί καλύτερα από τα συνταγογραφόμενα φάρμακα (13). Αυτό ήταν το συμπέρασμα από μια μελέτη, το Coronary Drug Project, που έβαλαν το συστατικό αυτό να συγκριθεί με δύο φάρμακα, το clofibrate και τη cholestyramine, για να καθορίσει ποιο καλύτερα αποτρέπει μια μη θανατηφόρο καρδιακή προσβολή και μακραίνει την επιβίωση μετά από μια καρδιακή προσβολή. Μερικά χρόνια μετά που οι θεραπείες είχαν σταματήσει, το ποσοστό θανάτου ήταν χαμηλότερο μόνο σε αυτούς που είχαν πάρει νιασίνη (14).

Η νιασίνη μειώνει την LDL 10-25% και αυξάνει την χαμηλή HDL πάνω από 31% (15). Μειώνει την υψηλή Lp(a) (λιποπρωτεΐνη α, η οποία αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακά), ενώ κανένα φάρμακο δεν υπάρχει για τη μείωσή της. Μειώνει επίσης τα υψηλά τριγλυκερίδια από 20-50% (16). Κάνει τα κύτταρα του αίματος λιγότερο κολλώδη και άρα μειώνει τις πιθανότητες δημιουργίας θρόμβων, συνεπώς και καρδιακής προσβολής.

Τότε γιατί δεν τη συνταγογραφούν οι γιατροί; Διότι η νιασίνη χρησιμοποιήθηκε σαν φάρμακο, η αρμονία του σώματος αγνοήθηκε και συνταγογραφείτο αρχικά σε υψηλές δόσεις των 3 γραμμαρίων και άνω. Έτσι προκαλούσε αύξηση του σακχάρου του αίματος σαν τον διαβήτη, προβλήματα του ήπατος, αύξηση του ουρικού οξέος και κοκκίνισμα στο δέρμα. Αν χορηγείτο όμως αρχικά σε χαμηλές δόσεις και σταδιακά αυξάνονταν, τότε δεν θα υπήρχαν αυτές οι παρενέργειες. Τώρα όμως είναι διαθέσιμη στο εμπόριο μια νέα μορφή της νιασίνης, η inositol hexanicotinate, που δεν προκαλεί κοκκίνισμα και δεν έχει καμμιά παρενέργεια. Γιατί λοιπόν δεν τη συνταγογραφούν οι γιατροί; Η νιασίνη είναι μια απλή βιταμίνη που δεν πατεντάρεται. Οι φαρμακευτικές εταιρείες θέλουν να χορηγούν στατίνες που τους αποφέρουν εκατομμύρια κέρδη.

ΒΙΤΑΜΙΝΗ C

 Η βιταμίνη C εξασφαλίζει την ακεραιότητα του αρτηριακού τοιχώματος βοηθώντας στον σχηματισμό του κολλαγόνου. Είναι αντιφλεγμονώδης, όπως φαίνεται από την ικανότητά της να μειώνει τη CRP (C-reactive protein) στο σώμα. Η CRP είναι ένας δείκτης φλεγμονής. Η βιταμίνη C προλαμβάνει τον σχηματισμό αθηρωματικής πλάκας. Μμειώνει τα υψηλά επίπεδα της Lp(a) (λιποπρωτεΐνης α). Έχει θεωρηθεί ότι η Lp(a) και η χοληστερίνη παρασκευάζονται από το συκώτι, για να επισκευάσουν μικρές ρωγμές στα τοιχώματα των γερασμένων αγγείων αίματος. Και οι δύο αυτές λιποπρωτεΐνες έχουν την ικανότητα να επισκευάζουν αυτές τις ρωγμές. Ένας τρόπος να κάνουμε να μην παράγει τόσο πολύ Lp(a) και χοληστερίνη είναι να παρέχουμε το σώμα με αρκετό κολλαγόνο, το οποίο μπορεί επίσης να επισκευάσει τις ρωγμές. Ένα κοκτέιλ βιταμίνης C, L-lysine και L-proline παρέχει στο σώμα μεγάλες ποσότητες κολλαγόνου, που βοηθούν να διατηρούνται τα τοιχώματα των αρτηριών καθαρά από Lp(a) και χοληστερίνη και να μειώνονται τα επίπεδα και των δύο. Η αντιμετώπιση της αθηροσκλήρωσης περιλαμβάνει την πρόσληψη βιταμίνης C και του αμινοξέος λυσίνη, τα οποία σε συνδυασμό αποτρέπουν την προσκόλληση της Lp(a) στα τοιχώματα των αρτηριών και συντελούν επίσης στην απομάκρυνση των κατάλοιπων των αρτηριών, εμποδίζοντας με τον τρόπο αυτό την αθηροσκλήρωση. Καθημερινή χρήση βιταμίνης C μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για καρδιοπάθεια 25% σε σύγκριση με αυτούς που δεν λαμβάνουν συμπλήρωμα βιταμίνης C (17). Η βιταμίνη C μπορεί να κατεβάζει την πίεση του αίματος.

ΒΙΤΑΜΙΝΗ Β6, Β12 ΚΑΙ ΦΟΛΙΚΟ ΟΞΥ

Ο συνδυασμός των βιταμινών Β6, Β12 και φολικού οξέος μειώνει τα υψηλά επίπεδα της ομοκυστεΐνης. Η ομοκυστεΐνη είναι ένα τοξικό αμινοξύ, τα υψηλά επίπεδα του οποίου προκαλούν καρδιοπάθεια και εγκεφαλικό. Ήδη το 1969 ο Αμερικανός ερευνητής Kilmer McCully πρότεινε ότι η υπερομοκυστεϊναιμία μπορεί να προκαλέσει αθηροσκλήρωση (18). Βάσισε την αντίληψή του σε νεκροψίες παιδιών με υπερομοκυστεϊναιμία λόγω διαφορετικών σύμφυτων προβλημάτων του μεταβολισμού. Πλην των τυπικών ευρημάτων σε αυτά τα παιδιά ο McCully παρατήρησε ότι όλες οι αρτηρίες τους ήταν τόσο αθηροσκληρωτικές όσο στους ηλικιωμένους ανθρώπους. Η υπόθεσή του έχει επιβεβαιωθεί με διάφορους τρόπους από άλλους ερευνητές. Για παράδειγμα πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η υψηλή ομοκυστεΐνη είναι ένας ισχυρός παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακή ασθένεια και ότι οι άνθρωποι με υψηλή ομοκυστεΐνη είναι πιο αθηροσκληρωτικοί από τους ανθρώπους με χαμηλή ομοκυστεΐνη. Ένα ισχυρό επιχείρημα είναι ότι ο McCully έχει επιτύχει να παράγει αθηροσκλήρωση σε πειραματόζωα ταϊζοντάς τα ή κάνοντάς τους ένεση με ομοκυστεΐνη.

Στη Physicians’ Health Study αυτοί που ανάμεσα στους 15.000 συμμετέχοντες γιατρούς που είχαν επίπεδο ομοκυστεΐνης 15 ή περισσότερο ήταν τρεις φορές πιο πιθανό να έχουν καρδιακή προσβολή από ό, τι αυτοί με τα χαμηλότερα επίπεδα. Αυτοί με επίπεδο 12 ήταν δυο φορές πιο πιθανό να έχουν καρδιακή προσβολή σύμφωνα με την έρευνα του Dr. Meir Stampfer και των συνεργατών του στο Harvard School of Public Health.

Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β, και ιδιαίτερα το φολικό οξύ, η B6 και η B12 μειώνουν τα επίπεδα της ομοκυστεΐνης. Αλλά οι φαρμακοβιομηχανίες δεν έχουν κανένα κίνητρο να χρηματοδοτήσουν έρευνα στην ομοκυστεΐνη, διότι αυτή μειώνεται με βιταμίνες και άρα με ουσίες που δεν πατεντάρονται.

Σε μια μελέτη του Dr. Daniel Hackam και των συνεργατών του στο Siebens-Drake/Robarts Research Institute στο Λονδίνο στο Οντάριο οι συμμετέχοντες λάμβαναν 2,5 mg φολικού οξέος, 25 mg B6 και 250 mcg B12 κάθε μέρα για ένα χρόνο. Το αποτέλεσμα ήταν ότι καθυστέρησαν και ακόμα αντέστρεψαν τη θρόμβωση των καρωτίδων, που φέρνουν αίμα στον εγκέφαλο μειώνοντας τον κίνδυνο για εγκεφαλικό (19).

Μια Βρετανική μελέτη του 2002 έδειξε ότι η καθημερινή πρόσληψη 800 mcg φολικού οξέος μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο για καρδιοπάθεια και εγκεφαλικό (20). Σύμφωνα με μια άλλη μελέτη η καθημερινή λήψη 2,5 mg φολικού οξέος δεν βοήθησε στην μείωση της επανεμφάνισης των εγκεφαλικών σε ανθρώπους που είχαν ήδη ένα εγκεφαλικό. Αλλά ο επικεφαλής ερευνητής σε αυτή τη μελέτη, ο Dr. James Toole, διευθυντής του Stroke Research Center στο Wake Forest University στο Winston-Salem στη Βόρεια Καρολίνα, πιστεύει σε μια προληπτική στρατηγική κατά των εγκεφαλικών αρχίζοντας να παίρνουμε υψηλές δόσεις φολικού οξέος στα τριάντα μας από το να περιμένουμε ώς τα εξήντα μας (21).

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ

Δεν είναι στην πραγματικότητα η LDL που προκαλεί βλάβη, είναι η οξειδωμένη από τις ελεύθερες ρίζες LDL. Η οξειδωμένη LDL είναι η LDL που έχει αντιδράσει με οξυγόνο. Η υπόθεση της οξειδωμένης LDL αναπτύχθηκε, για να εξηγήσει πώς άνθρωποι με χαμηλά επίπεδα LDL παθαίνουν καρδιοπάθεια.

Σύμφωνα με τη θεωρία της οξειδωμένης LDL δεν είναι το επίπεδο της LDL που έχει σημασία, είναι το επίπεδο της οξειδωμένης LDL στην κυκλοφορία του αίματος που είναι σημαντικό. Έτσι, αν καταναλώνουμε συστατικά που δρουν ως αντιοξειδωτικά, όπως βιταμίνη E, βήτα-καροτίνη και βιταμίνη C, θα σταματήσουμε την LDL να γίνει οξειδωμένη και θα προλάβουμε την καρδιοπάθεια.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Burr M. Et al., Lancet, 2, 757-761, 1989

2. Pyzh M.V. et al., Kardiologiia, 33:10, 46-50, 5-6 1993

3. Kobayashi S., et al., Lancet, 197, 1981

4. Saynor R., Verel D., Throm. Haem., 46:91, 65, 1981

5. Bruce J., Holub., Clinical nutrition: 4. Omega-3 fatty acids in cardiovascular care, CMAJ 166 (5), 2002

6. Holford P., Say no to heart disease, 1998

7. Stampfer MJ., Hennekens CH., Manson JE., Colditz GA., Rosner B., Willet WC., Vitamin E consumption and the risk of coronary disease in women, New England Journal of Medicine, 328, 1444-1449, May 20, 1993

8. Rimm EB., Styampfer MG., Aschevio A., Giovannucci E., Colditz GA., Willet WC., Vitamin E consumption and the risk of coronary heart disease in men, The New England Journal of Medicine, 328, 1450-1456, May 20, 1993

9. Stephens NG., Parsons A., Schofield PM., Kell F., Cheeseman K., Mitchinson MJ., Randomised controlled trial on vitamin E in patients with coronary disease, Cambridge Heart Antioxidant Study (CHAOS), Lancet, 347(9004), 781-786, Mar 23 1996

10. Meyer F., Bairati I., Dagenaiw GR., Lower ischemic heart disease incidence and mortality among vitamin supplements users, Canadian Journal of Cardiology, 12, 10, 930-934, October 1996

11. Hodis HN., Mack WJ., LaBree L., Cashin-Hemphill L., Sevanian A., Johnson R., Azen SP., Serial coronary angiographic evidence that antioxidant vitamin intake reduces progression of coronary artery atherosclerosis, Journal of the American Medical Association, 273, 23, June 21, 1995

12. Jialal I., Fuller CJ., Huel BA., The effect of a-tocopherol supplementation on LDL oxidation, Arteriosclerosis, Thrombosis and Vascular Biology, 15, 190-198, 1995

13. Luria MH., Medical Hypothesis, 32, 21-28, 1990

14. BergeK., Canner P., European Journal of Clinical Pharmacology, 40, S49-S51, 1991

15. O’Keefe JH., Mayo Clinic Proceedings, 70, 69-79, 1995

16. Martin-Jadraque et al., Archives of Internal Medicine, 156, 1081-1088, 1996

17. Knekt P., Ritz J., et al., Antioxidant vitamins and coronary heart disease risk: a pooled analysis of 9 cohorts, American Journal of Clinical Nutrition, 80, 6, 1508-1520

18. McCully K.S., Am J Pathol 56, 111-128, 1969

19. Hackam D.G., Anand S.S., Emerging risk factors for atherosclerotic vascular disease: A critical review of the evidence, JAMA, 290, 932-940, 2003

20. Dockser Marcus A., Folic acid’s benefits go beyond birth, The Wall Street Journal, March, 2004

21. Toole J.F., et al., Lowering homocysteine in patients with ischemic stroke to prevent recurrent stroke, myocardial infraction, and death, JAMA, 291, 565-575, 2004

Το παραπάνω άρθρο αποτελείται από αποσπάσματα από το βιβλίο του Μάριου Δημόπουλου “Χοληστερίνη: Ένας σύγχρονος μύθος” (έκδ. Etra Publishing, Αθήνα, 2011).